De Hofburg is een van de belangrijkste gebouwen in Wenen, zowel historisch als artistiek. In de loop der eeuwen zijn talrijke prachtige gebouwen samengevoegd tot het huidige imposante gebouw, waarin naast het provinciebestuur enkele spectaculaire musea zijn ondergebracht.
De Weense Hofburg is een van de belangrijkste en meest traditionele gebouwen in de hoofdstad van Oostenrijk en wordt beschouwd als het grootste kasteel ter wereld. Nu de zetel van de huidige bondspresident, diende het als de residentie van de Habsburgse heersers van Wenen van de 13e eeuw tot 1918. Samen met de Heldenplatz, Maria-Theresien-Platz en het Kunst- en Natuurhistorisch Museum vormt het een prachtig geheel aan de Weense Ringstrasse.
Inhoudsopgave
FOTO'S: Paleis Hofburg in Wenen
Geschiedenis van de Weense Hofburg
Het is niet precies bekend wanneer de eerste steen voor het imposante gebouw werd gelegd, maar het werd voor het eerst vermeld in een document uit 1279, zodat wordt aangenomen dat het in het begin van de 13e eeuw werd gebouwd onder de Babenbergse hertog Leopold VI. Met zijn verdedigingstorens en gracht maakte de Hofburg toen nog deel uit van de vestingwerken van de stad.
In het midden van de 16e eeuw liet Ferdinand I het uitbreiden tot de prachtige residentie van de Habsburgse keizers. Deze uitbreiding was slechts het begin van talrijke verbouwingen en uitbreidingen, zodat vandaag de dag een veelheid aan verschillende elementen in de architectuur van de Hofburg te ontdekken is, van de middeleeuwse gotiek tot de barok tot het moderne interieur uit de 21e eeuw.
Met een totale oppervlakte van ongeveer 240.000 vierkante meter wordt de Weense Hofburg beschouwd als het grootste kasteel ter wereld. Zijn interieur is dienovereenkomstig veelzijdig.
Schweizerhof en Keizerlijke Schatkist
Het Schweizerhof met de Schweizertor (Zwitserse Poort) is het oudste deel van het kasteel, dat dateert uit de 13e eeuw. Het ontleent zijn naam aan de Zwitserse Garde die hier ooit gestationeerd was. Het Schweizerhof herbergt ook de gotische slotkapel en de beroemde keizerlijke schatkamer. De kostbaarste voorwerpen van het Huis Habsburg en Habsburg-Lotharingen zijn hier ondergebracht en vormen een van de meest exclusieve collecties in zijn soort van onschatbare waarde.
Hoogtepunten van de Weense Schatkist
Een van de kostbaarste stukken uit de wereldlijke schatkamer is de prachtige keizerskroon van het Heilige Roomse Rijk uit de 10e eeuw. Koning Otto I werd ermee gekroond door de paus, waardoor het Duitse Rijk voor het eerst werd verenigd.
Andere kostbare schatten zijn de kroningsmantel, het keizerlijke zwaard en de Heilige Lans. De laatste zou een spijker van het kruis van Christus bevatten. Otto de Grote zou het hebben gebruikt om een leger van 12.000 man te leiden tegen de Hongaren in de Slag bij Lerchfeld in 954.
De historische kroon van keizer Rudolf II uit het einde van de 16e eeuw, die vanaf 1804 de officiële keizerskroon van Oostenrijk was, maar nooit een van de heersers heeft gesierd, wordt ook tentoongesteld in de keizerlijke schatkamer.
Ook de scepter en de orb, de ultieme symbolen van de macht in het rijk, zijn te bewonderen in de wereldlijke schatkamer. Met hun kostbare juwelen zijn ze nooit alleen van historische, maar ook van immense materiële waarde.
Vermeldenswaard zijn ook de schat van de Bourgondiërs, met een kostbare beker van goud en bergkristal uit de 15e eeuw, en de schat van de Orde van het Gulden Vlies, de hoogste Habsburgse orde, die ook liturgische pronkstukken bevat.
Twee andere schatten zijn de agaatkom, waarvan men ooit dacht dat het de legendarische Heilige Graal was, en de Ainkhürn (letterlijk: eenhoorn). De laatste is de slagtand van een narwal, die tot vroegmoderne tijden werd beschouwd als de hoorn van een eenhoorn en destijds begrijpelijkerwijs een van de kostbaarste materialen was.
Beide objecten behoren tot de "onvervreemdbare erfstukken van het Huis van Oostenrijk", waarover de broers Maximiliaan II, Ferdinand en Karel in 1564 decreten uitvaardigden dat hun verwijdering voor altijd verboden was.
De kerkelijke schatkamer toont rijkelijk geborduurde kazuifels, regalia, schilderijen en altaren, voornamelijk uit de barokperiode, maar ook getuigenissen van middeleeuwse relikwieënverering.
Oorsprong van de Schatkist van Wenen
Ferdinand I was de eerste Oostenrijkse keizer die in 1556 een beheerder voor de keizerlijke schatkist benoemde. In die tijd werden de schatten nog gemengd bewaard in het Augustijnenklooster van de Hofburg, de vleugel waarin tegenwoordig de Albertina is ondergebracht.
Op de plaats waar nu de kerkelijke schatkist staat, werd ooit de kroonschat bewaard door Maria Theresia. Sinds 1871 werden geselecteerde schatten opengesteld voor het publiek, waarvan sommige ook werden tentoongesteld in het Museum voor Kunst en Natuurgeschiedenis.
In 1918, na de ontbinding van de monarchie, werd de Schatkamer in Wenen als afdeling opgenomen in het Kunsthistorisches Museum, dat al sinds 1833 aan de overzijde van de Ringstrasse bestond, maar ruimtelijk in de Hofburg bleef. De smeedijzeren toegangsdeur uit de 17e eeuw, die nog steeds het monogram van keizer Karel VI draagt, is tot op heden bewaard gebleven.
Na de Eerste Wereldoorlog werden alle Habsburgse verzamelobjecten gereorganiseerd en samengebracht in de huidige gebouwen van de Keizerlijke Schatkist. Sommige onderdelen gingen over in particulier bezit van de Habsburgers en werden daarom uit de collectie verwijderd.
De schatten die de nationaal-socialisten tijdens de Tweede Wereldoorlog naar Neurenberg hadden gebracht, werden na het einde van de oorlog door de Amerikaanse bezettingsmacht teruggegeven. Sindsdien zijn de bezittingen van de Keizerlijke Schatkist ongewijzigd gebleven.
Ook de Hofzilver- en Tafelkamer in de Hofburg barst van de aristocratie. Ook het waardevolle zilver, porselein en glaswerk waren ooit eigendom van de Habsburgers.
Amalienburg en Leopoldine Wing
Tegenover de Schweizertor staat het renaissancegebouw van de Amalienburg, dat opvalt door zijn astronomische klok.
Direct ernaast ligt de Leopoldinischer Trakt, gebouwd in de jaren 1660 door keizer Leopold I en tegenwoordig de kantoren van de Oostenrijkse bondspresident.
Spaanse Rijschool
Tegenover de Leopoldijnse vleugel staan de Stallburg, de Winterrijschool en de Federale Kanselarijvleugel, drie gebouwen van de hofarchitect Johann Bernhard Fischer von Erlach en zijn zoon Joseph Emanuel. Deze ontwierp ook het Michaelertrakt, dat echter pas eind 19e eeuw door Ferdinand Kirschner werd voltooid, nadat het oude Burgtheater niet meer in de weg stond.
De Spaanse Rijschool is gevestigd in de Stallburg, die ooit werd gebouwd als residentie voor kroonprins Maximiliaan II en later diende als onderkomen voor de keizerlijke paarden. Ook onderdeel van de Spaanse Rijschool is de Winter Rijschool tegenover de Leopoldine vleugel. Het werd ook in samenwerking gebouwd door vader en zoon Fischer von Erlach en diende ooit als officiële residentie van keizer Franz Joseph.
In de Spaanse Rijschool in Wenen oefende de hoofse jeugd van de keizer de hoge kunst van het paardrijden. Vandaag de dag is het de enige rijschool ter wereld die de klassieke rijkunst in de renaissancetraditie van de "Hoge School" in ere houdt - en dat al bijna 450 jaar lang.
Oorspronkelijk opgericht als de "keizerlijk-royale stadsmanege", ontvangt het elk jaar ongeveer 300.000 bezoekers en staat het sinds 2010 op de lijst van immaterieel werelderfgoed van UNESCO. De elegante stallen, de majestueuze paarden en hun getalenteerde ruiters behoren tot onze top 10 van bezienswaardigheden in Wenen.
FOTO'S: Spaanse Rijschool in Wenen
Fotogalerij: Spaanse Rijschool in Wenen
Rijkunst op zijn best
De Spaanse Rijschool leidt uitsluitend Lipizzaner paarden op, die samen met hun ruiters een ruiterschap van de hoogste perfectie vertonen. De rij- en dressuurprestaties van de Spaanse Rijschool worden vooral gekenmerkt door hun ongelooflijke harmonie tussen paard en ruiter. Dit ontstaat door de systematische training, die bewust inspeelt op de natuurlijke beweging van de paarden en hen naar absolute perfectie en elegantie leidt.
De traditie van de opleiding en de kunst van het paardrijden op de Spaanse Rijschool gaat terug tot de Griekse generaal Xenophon, die de leer van de perfecte harmonie tussen paard en ruiter al in 400 voor Christus verspreidde.
Bezoek aan de Spaanse Rijschool
De traditionele rijschool is gevestigd in het niet minder traditionele Michaelertrakt van de Weense Hofburg, waar vroeger de Oostenrijkse keizers verbleven. De Winterrijschool werd gebouwd door Joseph Emanuel Fischer von Erlach van 1729 tot 1735 en wordt beschouwd als een meesterwerk van de late barokarchitectuur.
Sinds 1 januari 2001 is de Spaanse Rijschool, samen met de Lippizaner Stoeterij Piber in Stiermarken, een zelfstandige onderneming die de economische ontwikkeling van de Spaanse Rijschool mogelijk maakt zonder het culturele erfgoed in gevaar te brengen.
Een bezoek aan een voorstelling van deze edele dieren is niet alleen een belevenis voor paardenliefhebbers. De precieze bewegingen, de elegante gangen en de spectaculaire sprongen die de lippizaners in harmonie met de muziek uitvoeren, zijn een waar feest voor het oog, zelfs voor de paardrijleek.
Zelfs niet-ingewijden herkennen de absolute precisie waarmee de prachtige paarden precies synchroon bewegen in de Pas de Deux of de langste en moeilijkste quadrille ter wereld uitvoeren in de 20 minuten durende "School Quadrille ".
Ochtendwerk - een kijkje achter de schermen
De edele rossen zijn ook buiten de officiële optredens te bewonderen. Tijdens het zogenaamde ochtendwerk krijgt de geïnteresseerde bezoeker een uitgebreid inzicht in de enorme trainingsarbeid, met als resultaat de fantastische pirouettes en capriolen die ze tijdens de voorstellingen laten zien.
Meestal bestaat het ochtendwerk uit eenvoudige losmaakoefeningen en gerichte spierversterking, maar met een beetje geluk kun je ook getuige zijn van een vreemde "high school" kunstfiguur.
Na het zien van de prachtige Lipizzaner paarden bevelen wij een bezoek aan voor koffie en gebak in het café van de Spaanse Rijschool.
Kaiser Appartementen
De keizerlijke appartementen behoren tot de meest historische en daarom meest bezochte locaties in Oostenrijk. In de voormalige Habsburgse residentie, die nog origineel is ingericht, zijn de werk- en woonvertrekken van keizer Frans Jozef en keizerin Elisabeth te bezichtigen.
Sisi Museum
Naast de keizerlijke appartementen heeft de wereldberoemde keizerin Elisabeth haar eigen museum, waarin de mythen en waarheden van het leven van Sisi worden samengebracht in een uitbundig geënsceneerd decor. Direct naast het Sisi-museum nodigt Café Hofburg u uit om even op adem te komen met koffie en gebak te midden van 600 jaar Habsburgse geschiedenis.
Wereldmuseum Wenen
Het Weltmuseum Wien bevindt zich eveneens in de Neue Burg en werd in 1928 geopend als "Museum für Völkerkunde". Verschillende volkeren buiten Europa worden gepresenteerd in een bijlage met 200.000 voorwerpen, 25.000 foto's en 136.000 boeken.
Sommige stukken komen uit de collectie van de beroemde navigator en ontdekkingsreiziger James Cook, de Brazilië-expedities van Johann Natterer of de wereldreizen van troonopvolger Franz Ferdinand.
Hofbibliotheek / Oostenrijkse Nationale Bibliotheek
De Nationale Bibliotheek in de Weense Hofburg is het artistiek belangrijkste onderdeel van de voormalige keizerlijke residentie in Wenen en werd in de 18e eeuw in opdracht van keizer Karel VI gebouwd.
Het oorspronkelijke gebouw van de Hofbibliotheek, waarin tegenwoordig de indrukwekkende staatszaal is ondergebracht, werd ontworpen door de hofarchitect Johann Bernhard Fischer von Erlach, die ook het prachtige paleis Schönbrunn ontwierp.
Oorspronkelijk ontworpen als een vrijstaand gebouw, maakt de vleugel nu deel uit van het totale Hofburgcomplex, dat is gelegen aan de Josefsplatz, een van de mooiste pleinen van Wenen. Het gebouw van de huidige Hofbibliotheek werd in 1735 voltooid door Fischer von Erlachs zoon Joseph Emanuel.
Tegenwoordig herbergt de Nationale Bibliotheek de belangrijkste literaire en documentaire schatten van het land in in totaal drie ruimtes van de indrukwekkende Hofburg aan de Weense Ringstrasse en is ook architectonisch van enorm belang.
Ingang op Josefsplatz - Staatszaal van de Nationale Bibliotheek
Achter de hoofdingang op de Josefsplatz bevindt zich de imposante staatszaal van de Hofbibliotheek, die niet alleen de grootste barokke bibliotheek van Europa is, maar ook een van de mooiste en indrukwekkendste bibliotheken ter wereld. De spectaculaire hal is bijna 80 meter lang en 20 meter hoog.
In de imposante staatszaal van de Hofbibliotheek bevindt zich tegenwoordig de boekenverzameling van prins Eugene van Savoye, die alleen al 15.000 banden omvat, en een van de grootste verzamelingen ter wereld van de geschriften van Maarten Luther van de Reformatie. Een totaal van 200.000 literaire werken worden tentoongesteld in de Staatszaal van de Nationale Bibliotheek.
Sierlijke keizerlijke beelden van Paul Strudel en een indrukwekkend koepelfresco van Daniel Gran uit 1730 sieren de staatszaal. Twee globes met een diameter van meer dan een meter geven al een voorproefje van het Globe Museum in de Herrengasse, dat ook deel uitmaakt van de Nationale Bibliotheek.
Ingang op de Heldenplatz - Papyrus Museum
Het Papyrusmuseum van de Weense Nationale Bibliotheek bevindt zich in de linkervleugel van het zogenaamde "Nieuwe Kasteel" van de Hofburg en is bereikbaar via de hoofdingang aan de Heldenplatz.
Het "Museum van Culturen in Egypte" presenteert op indrukwekkende wijze duizenden jaren oude rollen van de oude Egyptenaren, verdeeld in de gebieden "Geneeskunde", "Magie" en "Dodencultus" en variërend van verdedigingsspreuken tegen ziekten tot pachtcontracten. Met 180.000 documenten is de papyruscollectie een van de grootste in haar soort ter wereld en maakt ze sinds 2001 deel uit van het UNESCO-werelderfgoed van documenten.
Herrengasse - Esperantomuseum in Palais Mollard
Natuurlijk mag een museum over de geplande wereldtaal niet ontbreken in de Oostenrijkse Nationale Bibliotheek. Het Esperantomuseum werd geopend in 1929 en bevat vandaag 35.000 boekdelen, 2.500 tijdschriftartikelen, 5.000 manuscripten, 40.000 pamfletten, 22.000 foto's, 1.200 posters en 3.000 andere voorwerpen.
In 1990 werd de bibliotheek van het Esperantomuseum geconsolideerd onder de naam "Collectie Geplande Talen". Naast de vele tentoonstellingen geeft het museum ook informatie over de geschiedenis van Esperanto en belicht het de band tussen mens en taal. Bijzonder vermakelijk zijn de grammatica-leermachine gebaseerd op een Pacman-spel of de inleiding tot de Star Trek-taal Klingon.
Herrengasse - Globe Museum in Palais Mollard
Het Globe Museum van de Oostenrijkse Nationale Bibliotheek is het enige museum ter wereld dat uitsluitend gewijd is aan kaarten en globes. Het werd geopend in 1956, maar de eerste globes in de Hofbibliotheek gaan terug tot de 16e eeuw. Veel van de prachtige stukken zijn honderden jaren oud.
Met bijna 300.000 kaarten, 100 reliëfs, 700 globes en 83.000 atlassen in alle maten en variaties kunnen aardrijkskundeliefhebbers nergens anders ter wereld zo gedetailleerd kennismaken met het onderwerp.
Paleis Aartshertog Albrecht en Albertina Kunstmuseum
Het imposante pand van het Albrechtpaleis herbergt de zogenaamde Albertina, een van onze top 10 bezienswaardigheden in Wenen. Het is naast het Kunsthistorisches Museum het belangrijkste kunstmuseum van Wenen en herbergt een van de belangrijkste collecties grafische kunst ter wereld, met ongeveer een miljoen prenten en 65.000 tekeningen.
Naast de prenten en schilderijen van het Albertina zijn de staatsievertrekken van de Habsburgers in het Palais Erzherzog Albrecht bezienswaardig en kan in de kelder van het prachtige gebouw het Oostenrijkse filmmuseum worden bezocht.
Begin van de collectie in de Albertina
De Albertina werd opgericht door de schoonzoon van keizerin Maria Theresia, hertog Albert Kasimir van Saksen-Teschen. Hij begon de grafische collectie in de jaren 1770 in het kasteel van Bratislava in Slowakije, waar hij toen gouverneur was.
Merkwaardig: volgens de oprichtingsakte werd de kunstcollectie bij puur toeval opgericht op 4 juli 1776, de dag waarop de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring werd ondertekend.
In 1795 liet hertog Albert het huidige Palais Erzherzog Albrecht naar zijn ideeën verbouwen en huisvestte er zijn omvangrijke collectie. Na zijn dood in 1822 werd het grootste woonpaleis van de Habsburgers opengesteld voor het publiek.
Dit was zo opmerkelijk omdat in die tijd dergelijke kunsttentoonstellingen normaal gesproken voorbehouden waren aan de adel. Maar iedereen die "zijn eigen schoenen had" werd toegelaten tot de Albertina. Hoewel dit toen nog niet de meerderheid van de bevolking was, was het duidelijk meer dan alleen de adel.
De collectie van de Albertina werd uitgebreid door Alberts opvolgers Karl, Albrecht en Friedrich. In 1919 werden de schatten van de Albertina samen met het Habsburgse familiefonds eigendom van de Republiek Oostenrijk, die er ook de geschriften en prenten van de voormalige keizerlijke hofbibliotheek aan toevoegde. Zowel de collectie als het gebouw staan sinds 1921 bekend als de "Albertina" en zijn inmiddels tot ver buiten de landsgrenzen bekend.
Tentoonstellingen in de Albertina
Met ongeveer een miljoen gedrukte bladen en ongeveer 65.000 tekeningen herbergt de Albertina tegenwoordig een van de belangrijkste grafische collecties ter wereld. In de 20e eeuw was de Albertina slechts enkele uren per week geopend en registreerde nauwelijks bezoekers. Bovendien mochten de gevoelige afdrukken nauwelijks aan licht worden blootgesteld en werden ze vooral gebruikt als studieobject. Met regisseur Klaus Albrecht Schröder veranderde dit echter vanaf 2001.
De Albertina is nu een van de tien meest bezochte bezienswaardigheden in Wenen. Bovendien worden in verschillende tentoonstellingszalen regelmatig kunsttentoonstellingen van verschillende genres gehouden, met exposities van laatgotische tot hedendaagse kunst.
De schilderijen die in de Albertina te bewonderen zijn, zijn meestal in bruikleen en komen van grote namen als da Vinci, Picasso, Monet, Michelangelo, Rubens, Rembrandt, Klimt en Schiele. Daaronder bevindt zich bijvoorbeeld de beroemde "veldhaas" van Albrecht Dürer, die bijna elk schoolkind kent van zijn tekenblok.
41.000 tekeningen en aquarellen, 300 schetsen, 43.000 architectuurtekeningen en -plannen en 50.000 foto's en fotoapparatuur doen het hart van de geïnteresseerde bezoeker sneller kloppen.
Ook de indrukwekkende vertrekken van de Albertina, bijvoorbeeld de Habsburgse staatsievertrekken van de aartshertogen uit die tijd en Marie Christine, de lievelingsdochter van keizer Maria Theresia, zijn te bezichtigen. De kamers, felgekleurd en deels nog ingericht met origineel meubilair, verbazen de bezoekers ook nu nog met verguld houtsnijwerk en kostbare vloeren van rozenhout en ebbenhout.
Andere musea van het New Castle
Ook de hofjacht en de wapenkamer en de verzameling oude muziekinstrumenten zijn in het Nieuwe Kasteel te vinden. Ook interessant is het Efeze Museum met vondsten uit de oude metropool Efeze in het huidige Turkije.
De Hofburg als congres- en evenementencentrum
Het Hofburg Congress and Event Centre is sinds 1958 gevestigd in delen van het 13e eeuwse Oude Kasteel, het Nieuwe Kasteel en de 17e eeuwse Leopoldine Wing. Het biedt in totaal 17.000 vierkante meter evenementenruimte voor maximaal 4.900 gasten in 35 zalen met een historische ambiance en ultramoderne technologie. Achter de prachtige gevel van de Hofburg vinden jaarlijks ongeveer 600 congressen, beurzen, conferenties, tentoonstellingen, bals, concerten en banketten plaats.
Verdere links:
Officiële toeristische website van de Weense Hofburg met openingstijden en toegangsprijzen
Officiële website van het Congrescentrum in de Weense Hofburg
Officiële website van Café Hofburg
Officiële website van de keizerlijke schatkist in Wenen
Officiële website van de Nationale Bibliotheek in de Weense Hofburg
Officiële website van de Spaanse Rijschool met ticketshop
Officiële website van het Café van de Spaanse Rijschool
Officiële website van de Albertina in Wenen
